Wieże Ciśnień w Rybniku

Miasto Rybnik oraz jego dzielnice mogą pochwalić się kilkoma wieżami ciśnień . Niektóre z nich są prawdziwym majstersztykiem architektury ceglanej w Europie. Na taki tytuł na przykład zasługuje Wieża Ciśnień mieszcząca się przy ul: Gliwickiej. Wodne Wieże wpisały się na stałe w rybnicki pejzaż, stoją dziś w zapomnieniu, a swoje lata świetności mają dawno za sobą.

Do jakich celów służy Wieża Ciśnień ?

Wieże Ciśnień pozwalały na utrzymanie stałego ciśnienia wody na terenie, w którym zostały wzniesione, więc miały przeznaczenie hydrostatyczne. Zgromadzona woda w zbiorniku, który mieścił się w głowicy , pozwalała na dystrybucje wody przez użytkowników np: w nocy, bez konieczności ciągłego tłoczenia wody do sieci.

Na jakich zasadach funkcjonuje wieża ciśnień ?

Funkcjonowanie wieży opiera się na prostym założeniu. Wtłoczona przez pompę rurami do zbiornika woda. Zgodnie z prawami grawitacji spływa pod odpowiednim ciśnieniem do budynków znajdujących się w okolicy wieży. Aby ten mechanizm był sprawny, zbiornik wody musiał znajdować się wyżej, niż położenie budynków, do których woda była dostarczana. Wieża najprawdopodobniej czerpała wodę z okolicznych źródeł, musiała również przejść proces filtrowania. Filtry do oczyszczania wody znajdowały się tuż pod wieżą, a przepompownia obok w budynku gospodarczym.

Istniejące Wieże Ciśnień w Rybniku :

1. Wieża Ciśnień na terenie Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku.

Historia rybnickiej Wieży Ciśnień zbiega się równolegle z budową rybnickiego szpitala dla nerwowo i umysłowo chorych. Pierwsza część kompleksu została zaprojektowana i wybudowana w latach 1882 - 1886 przez wrocławskiego architekta-Eduarda Blümnera. Środki na budowę szpitala pochodziły z ogromnych kontrybucji, które Francja musiała zapłacić Prusom po przegranej wojnie (lata 1870 -72).Administracja pruska wybrała Rybnik do zrealizowania swojej inwestycji, biorąc pod uwagę dogodne położenie miasta, zlokalizowanego z dala od wielkich ośrodków przemysłowych.

Architektura Wieży Ciśnień.

Konstrukcja wieży składa się z trzech elementów:

- z masywnego, fundamentalnego cokołu.
- wysokiego trzonu.
- nadwieszonej nad nim głowicy ze zbiornikiem wodnym.

Elewacja wieży ciśnień jest bogato zdobiona w liczne fryzy wykonane z cegły, machikuły nawiązujące do średniowiecznych zamków, lizeny z podłużnymi oknami oraz blendy. Konstrukcja wykonana jest cała z cegły i wieńczy ją dach w kształcie stożka zakończony krótką iglicą w kształcie Pini.

Rybnicka wieża ciśnień w dzisiejszych czasach popada w ruinę i nie jest dostępna ze względów technicznych dla zwiedzających.

Wieża Ciśnień Rybnik ul. Gliwicka

2. Wieża Ciśnień na ulicy Przemysłowej - Rybnik dzielnica Paruszowiec

Wieża została wybudowana w celu dostarczeniu obiektom mieszczącym się na terenie Huty Silesia wody pod odpowiednim ciśnieniem. Można sobie wyobrazić jak bardzo problematyczne było na początku zeszłego stulecia wtłaczanie wody do budynków wielokondygnacyjnych.

Wieża ciśnień rozwiązywała ten problem wykorzystując prawa zwykłej grawitacji. Raz wtłoczona woda za pomocą pompy (w tamtym okresie używano pomp parowych) do zbiornika mieszczącego się w głowicy wieży, pozwalała na jej zachowanie i magazynowanie przez 24 godziny na dobę.

Następnie wieża spełniała rolę dystrybutora i dostawcy wody do wszystkich tych obiektów, do których była podłączona systemem rur. I jak wiemy z praw fizyki, powyższe rozwiązanie sprawia, że ze zbiornika stojącego wyżej, niż okoliczne budynki, woda leci przez cały system rur pod odpowiednim ciśnieniem.

Można sobie wyobrazić kilka naczyń połączonych rurkami, w których woda spływa od największego naczynia do najmniejszego, więc działanie wieży odbywa się na takich samych prawach.

3. Wieża Ciśnień na terenie dawnej Huty Silesia - krótki opis architektoniczny.

Udało mi się znaleźć unikatowe zdjęcie przedstawiające paruszowską wieże ciśnień w niemal nienaruszonym stanie. Zdjęcie zostało wykonane podczas budowy nowej hali emalierni gdzieś w połowie lat 70 - tych.

Wieża została wybudowana na planie ośmiokąta i jest obiektem wielokondygnacyjnym. Zawiera tradycyjne okna oraz okrągłe zwane oculusami oddzielone ceglanym gzymsem w formie fryzu dekoracyjnego. Obiekt wieńczy ośmiokątny lekko pochylony dach. Wieża ciśnień wykonana jest w całości z cegły. Data wybudowania oraz inne dane są nieznane.

Paruszowiec - Wieża Ciśnień ( dawny wygląd )

3. Wieża Ciśnień w rybnickim Niewiadomiu.

Dzielnica Niewiadom znajduje się w sporej odległości od centrum Rybnika. Dzięki Niewiadomskiej Wieży Ciśnień, można spokojnie zlokalizować położenie Niewiadoma na tle okolicznych miejscowości.

Wieża Ciśnień w Niewiadomiu ( dzielnica zwana jest przez miejscowych Hojmą) ma bardzo ciekawą historię i powstała w dość pomysłowy sposób. Pierwotnie był to komin o wysokości około 80 metrów i należał do kotłowni Hoym Grubbe, który został wybudowany na początku XX wieku. W późniejszym okresie komin przestał być używany i jego częściową rozbiórkę rozpoczęto w 1942 roku .

Do skróconego komina w roku 1953 dobudowano głowicę z czerwonej cegły i zamontowano wewnątrz zbiornik wodny. Od tego okresu, aż do roku 1995 - konstrukcja pełniła funkcję Wieży Ciśnień. Dzisiaj jest to punkt widokowy, otwarty dla turystów.

Water Tower in Poland - Wasserturm im Polen

Fotografia przedstawia komin przerobiony na Wieże Ciśnień
zródło : google / Wikipedia / Klaumisch49 ( Eigenes Werk)

4. Modernistyczna Wieża Ciśnień w rybnickim Zamysłowie.

Do bardzo interesującego obiektu pod względem architektonicznym należy modernistyczna Wieża Ciśnień z lat 50- tych ubiegłego wieku. Ulokowana w okolicy Zamysłowa w Lesie Nacyńskim nie spełnia już swoich pierwotnych funkcji, stopniowo ulega degradacji. Wysoka na około 30 metrów Wieża, została wybudowana z białej cegły na planie koła.

Głowica posiada kształt walca i wsparta jest na 6 podporach, za którymi chowie się trzon Wieży. Obiekt ma bardzo futurystyczny wygląd, jakby został wyciągnięty z filmów sci - fiction. Małe okienka i puste przestrzenie pomiędzy głowicą i trzonem, oraz lekko stożkowatym dachem, sprawiają, że na pierwszy rzut oka jest to obiekt przeznaczony do celów militarnych, a nie do zwykłej Wieży, która ma za zadanie zapewniać odpowiednie ciśnienie wody w okolicznych domostwach..

Nieistniejące już dziś Wieże Ciśnień w Rybniku

1. Wieża Ciśnień na rybnickim dworcu.

Rybnik posiadał swoją kolejową Wieże Ciśnień, która nie przetrwała do dziś. Przeznaczenie tej Wieży polegało głównie na zaopatrywanie parowozów w wodę. Okres budowy oraz dalsze losy Wieży nie są znane. Pamięć o niej przetrwała na kilku fotografiach. Kolejowa Wieża Ciśnień powstała na wskutek rozwoju kolei w naszym regionie.

Pierwsze połączenie kolejowe w Rybniku otwarto 1 października 1856 roku. Kolejowa Wieża Ciśnień w Rybniku miała kształt grzybka. Składała się z niskiego cokołu, który dzielił na pół portal wejściowy, zwężający się ku górze trzon z oknami, który wieńczyły zdobione kroksztyny z okrągłym gzymsem.

Tuż nad nim umieszczona była głowica ze zbiornikiem wodnym. Cały obiekt zamykał ogromny, lekko stożkowaty dach zakończony klatką wentylacyjną i iglicą. Ważnym elementem umieszczonym na głowicy wieży był pionowy, zewnętrzny wodowskaz. Jego funkcją polegała na mierzeniu na mierzeniu poziomu wysokości wody w zbiorniku umieszczonym w głowicy.

Water Tower Poland Silesia - Wasserturm im Oberschlesien

2. Chwałowice - Wieża Ciśnień

Wieża Ciśnień mieściła się na terenie kopalni Chwałowice. Była smukłą, stalową konstrukcją, gdzie na szczycie umieszczony był zbiornik z wodą.

Wieże ciśnień można zwiedzać i dodać do swoich planów tras podczas wycieczek rowerowych lub pieszych, jeśli tylko pogoda w Rybniku dopisze :)

Wieża Ciśnień - Ciekawostki

Naturalna wieża ciśnień

Możecie sobie wyobrazić, że te największe wieże ciśnień nie zostały wybudowane przez ludzi, tylko przez naturę. Mam tu na myśli szczyty górskie, po których zgodnie z prawami grawitacji spływają strumyczki świeżej wody w stronę dolin i nizinnych terenów.

Czapy lodowe kumulujące się na szczytach górskich magazynują bardzo duża ilość wody przez większość dni w roku, aby w letnie ciepłe dni pod wpływem słonecznego ciepła topnieć i zasilać cały ruch obiegu wody w przyrodzie. Natura jest potężna, człowiek uczy się jej praw, aby później wykorzystywać swoją wiedzę w wzniosłych i funkcjonalnych konstrukcjach.

Galeria

Zdjęcia Wieży ciśnień zrobione podczas spaceru :)