Rybnicki Historyzm

Historyzm był nurtem bardzo popularnym w XIX - wiecznej architekturze europejskiej, jego głównymi cechami było nawiązywanie do stylistyki minionych wieków. Historyzm stał w opozycji do klasycyzmu i przejawiał raczej skłonności do romantycznego buntu, poszukiwań nowych wzorców i natchnień - dalekiego od klasycyzmu oraz jego doskonałych form. W rybnickim pejzażu architektonicznym wyraźna granice miedzy wyżej wymienionym stylem i nurtem wyznaczają dwa najważniejsze dla miasta obiekty - klasycystyczny ratusz miejski z roku 1822 oraz historyzując, neorenesansowa stacja kolejowa z roku 1853, która zatraciła swoja pierwotna formę na rzecz modernizmu. W ostatniej fazie historyzmu, architekci znaleźli kompromis z klasycyzmem i tak narodził się neoklasycystyczny budynek urzędu miasta rybnik z roku 1928. I tą datę należy uznać za koniec historyzmu w Rybniku. Nasze miasto zaczyna dostrzegać już dojrzałość modernizmu, wyrażonego w następnych latach.

Style rybnickiego historyzmu :

• Neoromanizm

• Neorenesans 

Stacja kolejowa w Rybniku - od neorenesansu po modernizm.

Obiekt został wybudowany w związku z połączeniem miasta Rybnik z koleją żelazną na linii Rybnik - Katowice. W 1867 rok powiat rybnicki posiadał już stacje kolejowe w Czerwionce, Czernicy, i w Rydułtowach - Górnych. Jak przyznaje Franciszek Idzikowski w kronikach rybnickich kolej służyła głównie do przewozu węgla. 

Budynek rybnickiego dworca kolejowego został wybudowany w stylu neorenesansowym, świadczą o tym szerokie, okrągłe gzymsy nadokienne ozdabiające okna. Budynek pierwotnie posiadał kilka skrzydeł wzniesionych na planie prostokąta. 

Centralne skrzydło nieco bardziej wysunięte od pozostałych części obiektu, składało się z czterech kondygnacji zwieńczonych dwuspadowym dachem. Na parterze mieściła się poczekalna z dwoma portalami wejściowymi. 

Od strony zachodniej przylegała do reszty budynku mała przybudówka z poziomą attyką. W okresie międzywojennym stacja w Rybniku  doczekała się gruntownej przebudowy, przybierając modernistyczną, masywną formę, która przetrwała do dnia dzisiejszego.

Wieża Ciśnień w Rybniku

Ta opierająca się na prostych prawach fizyki wieża swoim kształtem nawiązuje do baszt i wież średniowiecznych zamków. Elewacja wieży posiada dużo dekoracji oraz elementów architektonicznych nawiązujących do różnych epok historycznych. 

Kamienny cokół z bonowanym portalem zwieńczony wspaniałym fryzem kratownicowym nawiązującym do architektury romańskiej oraz głowica z neorenesansowymi półkolistymi gzymsami nadokiennymi, wysuniętymi z lica muru i warstwami na zdobionych konsolach. 

Przedział miedzy trzonem a głowicą wieży ciśnień został zaakcentowany licznymi gzymsami ozdobionymi ceglanymi fryzami - w tym bardzo charakterystyczny dla obiektu profilowany fryz arkadowy, nawiązujący do machikuł średniowiecznych zamków. 

W elewacji rybnickiej wieży ciśnień przeważa zgodna z architekturą renesansową - linia prosta zaakcentowana owalnymi gzymsami, ceglanymi fryzami, poziomymi liniami na zewnętrznej ścianie trzonu wieży wykonanej z klinkierowej cegły - wszystkie te elementy wizualnie sprawiają, że obiekt jest trwale i solidnie oparty na ziemi.

Budynek dawnego starostwa powiatowego w Rybniku

Zameczek został wybudowany w 1887 roku w stylu niemieckiego neorenesansu północnego. Posiada bardzo bogatą w dekoracje i elementy architektoniczne fasadę główną. Obiekt został wybudowany z czerwonej cegły, które podkreślają jego surowość oraz nawiązanie do gotyckich średniowiecznych zamków. 

Głowna fasada budynku - fasada zachodnia

Budynek składa się z czterech kondygnacji, które wieńczą obiekt wysokimi dachami w kształcie trapezu i stożka. Parter wypełniają w symetrycznych odstępach małe okna, które osadzone są na równi ze schodami prowadzącymi do wnętrza obiektu. Charakterystyczny gzyms kondygnacyjny rozciąga się w linii prostej przez lico ściany i zamyka się nad schodami u podstaw portalu tworząc głębszą niszę. 

Pierwsze piętro posiada wysokie okna ozdobione imitującym kamień gzymsem nadokiennym, gdzie w  skrzydle łączącym wieże z resztą obiektu ulokowany został wysoki, ceglany, ozdobiony rozczłonkowanymi symetrycznie  boniami portal z głównym wejściem do budynku. Pod gzymsem kończącym pierwszą kondygnacje, umieszczono ozdobione ankry. 

Drugie piętro głównej fasady budynku posiada wysokie, klasycystyczne okna ozdobione lekko wygiętymi gzymsami w kształcie łuku. Na tym odcinku fasady następuje wyraźny podział wieńczący fasadę zachodnia : środkowe skrzydło nieco schowane względem sąsiadujących skrzydeł zamyka koronujący gzyms , nad którym znajduje się poddasze z okienkami w kształcie małych wieżyczek. 

Lewe skrzydło głównej fasady budynku posiada schodkowy szczyt wzmocniony smukłymi sterczynami ulokowanymi na trzech poziomach szczytu, gdzie na podstawie sterczyny oddzielone są ślepa, arkadowa galeryjka. 

Natomiast prawe skrzydło wieńczy wsparta na ozdobnych wspornikach wieża osadzony miedzy czterema małymi w kształcie stożka wieżyczkami ze ślepymi okienkami u podstaw.

Budynek poczty polskiej w Rybniku

Budynek, w którym mieści się poczta został wybudowany w roku 1907 i zamyka epokę historyzmu w Rybniku. Ten nieseansowy kompleks budynków razem z pałacykiem tworzy niesamowitą kompozycję architektoniczną. Głowna fasada rybnickiej poczty mieści się od strony wschodniej i jest 11-osiowa, wzniesiona na planie prostokąta, który łamie ulokowany w środku ryzalit.

Wejście do wnętrza obiektu zaakcentowane ulokowane jest w centrum elewacji, , drewniane neogotyckie drzwi, ozdobione ostrołukową archiwoltą, przykrywa balkon wsparty na wolutowych konsolach . 

Ryzalit elewacji wieńczy szczyt wolutowy, gdzie wyraźny podział miedzy piętrem  i poddaszem został wyszczególniony gzymsem i fryzem w formie nieozdobionego poziomego pasu. Wolutowy szczyt posiada dodatkowy element architektoniczny - triforium, nieco wysunięte do wnętrza lica muru, oraz detal przedstawiający herb Polski. 

Warty uwagi jest wsparty na wysokiej konsoli, dwukondygnacyjny i zwieńczony metalowym hełmem ze zdobionym szpicem - czworoboczny wykusz na rogu obiektu, spełnia on wizualnie role spajają dwa skrzydła obiektu.