Architektura niemieckiego narodowego socjalizmu w Rybniku
Architektura niemieckiego narodowego socjalizmu w Rybniku
Architektura niemieckiego narodowego socjalizmu w Rybniku związana jest z planami rozwoju przestrzennego miasta Rybnik po zajęciu miasta przez niemiecki Wehrmacht. W zasadzie biorąc pod uwagę długą historię Rybnika, administracja III Rzeszy była tylko małym epizodem, ale za to odcisnęła piętno może nie tak bardzo w architekturze jak w świadomości starszych mieszkańców Rybnika.
Powstało kilka planów przebudowy centrum miasta w duchu narodowo-socjalistycznej architektury. Niestety zwrot sytuacji na froncie wschodnim na niekorzyść niemieckiej armii. Przyczynił się do zaniechania przez administrację niemiecką planów urbanizacyjnych. Za panowania niemieckiego powstało kilka nieruchomości, które są świadectwem tamtego mrocznego okresu w historii miasta Rybnika. Do obiektów wybudowanych przez władze trzeciej rzeszy można wymienić obiekty przemysłowe oraz mieszkalne.
Rybnicki Rynek
 |
| Niemieccy mieszkańcy Rybnika biorący udział w wiecu |
Pierwszym zabiegiem, który miał wpływ na architekturę miasta Rybnik, był mały zabieg polegający na usunięciu z płyty rynkowej pomnika św. Nepomucena. Możliwe, że te posuniecie od strony niemieckiej administracji nie było uwarunkowane ideologicznie i nie było podjęte pobudkami wynikającymi z ateistycznej ideologii III Rzeszy. Bardziej przemawia fakt , że Niemcy postanowili uczynić z rynku plac do wieców i defilad zwycięskiego Wehrmachtu. Pomnik sw Nepomucena przeszkadzał organizatorom z NSDAP. Pierwszy wiec poparcia dla nowych władz odbył się kilka dni po zajęciu Rybnika. Tłumy Niemców oblegały rynek na historycznych zdjęciach z tego okresu widać, ze na płycie rybnickiego rynku nie ma już św. Nepomucena.
Plany zmiany architektury centrum Rybnika
Pierwszym zrealizowanym projektem przez niemieckich planistów miała być obwodnica przebiegająca wzdłuż rejonów centrum Rybnika. Nowy szlak komunikacyjny miał przebiegać przez ulice Kościuszki, Wodzisławską, Mikołowską i Gliwicką, Na mapie miasta obwodnicę można sobie wyobrazić jako pierścień zamykający centrum. Decyzja o budowie obwodnicy zapadła pod wpływem szybszego przemieszczania się transportu wojskowego, przemysłowego i publicznego szybszą autostradą z Protektoratu Czech i Moraw. Miał to być zabieg usprawniający transport wewnątrz rzeszy niemieckiej pod kątem logistycznym - Projekt nie został wykonany.
Następny plan rozbudowy Rybnika związany jest ze szkicem porządku przestrzennego dla miasta Rybnik z 1942 roku.
 |
| Plan przebudowy centrum Rybnika według austriackiego architekta Erwina Ilza |
 |
| Erwin Ilz - austriacki architekt i planista nowej przestrzeni Rybnika w latach 1939 - 1945. Przypuszczalny neoklasycystyczny, monumentalny obiekt, który miał być zaprojektowany przez Erwina Ilza. |
Plan ten dzielił miasto na obszary mieszkalne, przemysłowe oraz na tereny dla przyszłych niemieckich kolonistów. Centrum Rybnika miało być zamieszkane tymczasowo. Natomiast w przyszłych latach ekspansja budownicza miała zmierzać w kierunku zachodnim. Mowa tu o dzisiejszych rejonach osiedli mieszkaniowych Reymonta, Maroko oraz Nowiny. Jak historia pokazała czego nie skończyli Niemcy, to ukończyli władze socjalistycznej polski.
Możliwe, że polska administracja powojenna bazowała na niemieckich projektach. Przestrzeń dworca kolejowego jako kluczowy obszar dla niemieckiej gospodarki miał być zasiedlony przez kolejarzy. W tym wypadku realizacja pomysłu została niezwłocznie wykonana. Wg wytycznych niemieckich planistów niemiecki robotnik miał do pracy mieć blisko ( spacerkiem 5 lub 10 minut) Takiej dokładności nie posiadali polscy planiści.
Budując domy mieszkalne dla kolejarzy w dalekich rejonach miasta, które stoją do dziś na osiedlu Dąbrówki. W prostej kalkulacji przedwojenny kolejarz miał do pracy spacerkiem około 30 lub 40 minut. Co mogło mieć wpływ na punktualne, funkcjonowanie polskich kolei. Na dołączonej mapie kolejnym obszarem tak bardzo ważnym dla niemieckiej gospodarki był przemysł. W tym wypadku niemieccy koloniści postanowili go pozostawić w takich obszarach jak dzisiejsza Ryfama lub dawna huta Silesia.
Architekt Erwin Ilz i jego plany
Na szkicu widać, że bliski teren przylegający do Nacyny miał pozostać niezabudowany. Możliwe, że niemieccy planiści chcieli stworzyć przy korycie rzeki zieloną przestrzeń w formie zasadzonych drzew, krzewów czy innych form zieleni miejskiej. Wgłębiając się dalej w plan , można zauważyć zaplanowaną zmianę oblicza miasta Rybnika. Z kierunku Raciborza przez centrum miał przebiegać nowy komunikacyjny trakt , który miał się kończyć w okolicy ulicy Kościuszki.
Niemcy planowali w tym rejonie budowę monumentalnego obiektu przeznaczonego na biura NSDAP. Nowy trakt komunikacyjny z pewnością poszerzony, zmusiłby niemieckich planistów do wyburzenia przylegającej do ulicy Raciborskiej oraz rynkowej zabudowy. Przyszły biurowiec administracji niemieckiej z pewnością byłby wybudowany w duchu narodowościowego socjalizmu, polegającego w głównej mierze na uproszczonym klasycyzmie. Nowy obiekt miał zaprojektować austriacki architekt dr. Erwin Ilz
Rybnik Ryfama
Jedną z nielicznych inwestycji budowlanych, które udało się przeprowadzić Niemcom, podczas drugiej wojny światowej w Rybniku, jest nie istniejącą już dzisiaj hala konstrukcji stalowych i spawalni, wybudowana w roku 1942.
Architektura obiektu
Hala została wzniesiona na osi wschód - zachód, na planie litery T i wykonana z czerwonej cegły. Wysokie oszklenie obiektu wzmocnione stalowymi ramami było wysoce funkcjonalne i zapewniało dobry dopływ światła dziennego do pomieszczeń hali. Dach najwyższego budynku był lekko łamany,a od strony elewacji zachodniej, lico muru wieńczył szyld " RYBNIKER MASCHINENFABRIK G.m.b.H ABT. STAHLBAU "
 |
| RYBNIKER MASCHINEN FABRIK G.m.b.H ABT. STAHLBAU " |
 |
| Szyb Szymański - Rybnik Niedobczyce |
 |
| Architektura III Rzeszy w centrum Rybnika |
Komentarze
Prześlij komentarz