Historia meteorologii oraz prognoz pogody w Rybniku i na całym Śląsku

  Jaka jutro będzie pogoda ?, na te pytanie rybniczanie szukają odpowiedzi od stuleci. Jedni wróżą prognozę opierając się na zjawiskach występujących w przyrodzie, drudzy wierzą w ludowe przysłowia a  większość ludzi ma zaufanie do telewizyjnych i radiowych prognoz pogody. W dzisiejszych czasach wystarczy ściągnąć prostą aplikację pogodową na smartfona i można być z pogodą na bieżąco. A czy zastanawiał się ktoś, jak z prognozą pogody radzili sobie nasi przodkowie ? Na te pytanie postaram się odpowiedzieć w poniższym artykule.

Od zalania dziejów ludzkość patrzyła na nocne i dzienne niebo wierząc, że sklepienie niebieskie jest siedzibą nadprzyrodzonych sił lub bóstw, które posiadają moc ingerencji w ludzkie życie na ziemi a także na otaczającą przyrodę, w której żyli nasi przodkowie. Od początków świata procesy zachodzące w atmosferze miały bezpośredni wpływ na rozwijające się życie na naszej planecie. Ludzie spoglądali w niebo zadając sobie pytanie jaka będzie dzisiaj lub w najbliższym czasie pogoda ? Odpowiadając sobie w myślach na te pytanie bardzo często zgadywali, tworząc pierwsze prognozy pogody w swoich myślach. Pogoda odgrywała w ich życiu szczególną rolę, odpowiadała za udane żniwa, zbiory owoców i warzyw a także za nieurodzaje, klęski, powodzie, pożary lasów. Często ludzie byli przekonani, że pogodą manipulują bóstwa i można wyższe siły przekupić, oferując bóstwom wykonanym z kamienia lub drzewa dary lub składając ofiary z żywych istot. Tak właściwie zaczęła rodzić się religia a funkcję pośredniczącą między owym bóstwem a ludźmi przejmował kapłan, szaman czy druid. 

Hipotetyczny pogański chram miał stać w centrum Rybnika w okresie przedchrześcijańskim. Wewnątrz budowli kapłan w dniu przesilenia zimowego miał wróżyć i prognozować pogodę na przyszły rok.

Okres przedchrześcijański w Rybniku

We wczesnym okresie historii Śląska ziemie Rybnika zamieszkiwane były przez plemiona celtyckie, germańskie i słowiańskie. Ludy te posiadały swój własny system religijny, który był reprezentowany przez kapłanów; germańskich Gothi, celtyckich Druidów czy słowiańskich Żerców. Mitologie tych ludów posiadały swoje bóstwa reprezentujące zjawiska meteorologiczne takie jak ; Piorun, Dadźbog, Jaryło, Jutrzenka, Zorza, Pogoda ( Mitologia słowiańska ), Manannan mac Lir ( Mitologia celtycka ), Frejra, Thor ( Mitologia germańska ) Wszystkie te ludy byli potomkami starożytnych ariów przybyłych do Europy setki lat temu z półwyspu indyjskiego. Wszystkie te ludy łączył kult solarny, który był wyznawany w chramach i sanktuariach podczas festiwalów przesilenia letniego i zimowego.

W oparciu o publikację historyka Franciszka Idzikowskiego można stwierdzić, że w dawnych czasach Rybnik posiadał pogańską świątynie w miejscu, gdzie dziś mieści się gotyckie prezbiterium  w parku" na górce " ( Chodź idealnym miejscem na pogańskie sanktuarium nadaje się Rudzka Góra (Rudaberg ) oplatana z obydwu miejsc rzekami Nacyna i Ruda, które dla ludów przedchrześcijańskich były świętymi rzekami.

Jeśli faktycznie Idzikowski ma rację, to w pogańskim chramie kapłani urządzali modły do swoich bóstw z prośbą o dobrą pogodę. Możliwym również jest, że wróżono z run i stawiano pierwsze prognozy pogody. Niestety badania archeologiczne milczą w tej kwestii a odpowiedz na pytanie czy park na "górce " był świętym gajem pozostanie bez odpowiedzi.

Przedchrześcijańska ludność Rybnika w święto " Zimowego Staniasłońca " w swoich domostwach stawiała snop zboża. Na górce cerkwickiej *rozpalano ogromne ognisko ku czci zmarłym a także by pomóc słońcu w jego zmaganiach z ciemnością. Przyrządzano uczty - tryzny. Tego dnia przewidywano pogodę na następny rok i przyszłość.

* Przymiotnik cerkwicki pochodzi od rzeczownika Cerkwia; Cerkiew ( Jeszcze w szesnastowiecznym języku staropolskim słowo cerkiew odnosiło się zarówno do świątyni prawosławnej, jak i do kościoła katolickiego i protestanckiego / wikipedia )

Istnieje też spora ilość pogańskich przysłów, które przetrwały do dziś:

" Niech to Perun trzaśnie" ( Wzywanie słowiańskiego boga deszczu ), " Niech pogoda Ci sprzyja " ( Życzenie, aby bogini pogody - Pogoda była dobra dla Ciebie np.: w czasie podróży ), " Pieronie jasny " ( śląskie przekleństwo ), " welesowa broda, welesowy tydzień " oraz słynne " Lej i Polej ", którego nie trzeba nikomu tłumaczyć ;), " Będzie pogoda, jak się nie poleje z nieba woda ", " Gromniczna pogodna, będzie jesień dorodna " ( ku czci Dziewanny Gromnicznej )

Okres chrześcijaństwta w Rybniku

Okres pogański w Rybniku zamyka chrzest rybniczan w obrządku prawosławnym przez misjonarzy przybyłych z Wielkich Moraw, do których Rybnik należał. A w późniejszych okresie, kiedy to Górny Śląsk coraz bardziej zaczynał być zależny od Rzeszy Niemieckiej, rybniczanie przyjmowali chrzest w obrządku łacińskim. Stawiano pierwsze romańskie i wczesnogotyckie kościoły. W Rybniku został na " górze cerkwickiej " wybudowany drewniany kościół z drewna. Władze kościelne przeważnie stawiały swoje kościoły na górkach, w miejscach dawnych pogańskich chramów. Możliwe jest, że w przypadku Rybnika postąpiono podobnie.

Społeczeństwo średniowiecza było już zorganizowaną strukturą religijną i gospodarczą. Wyedukowani księża w scholastycznych szkołach z pewnością znali dzieła Arystotelesa na temat zjawisk pogodowych. Wprowadzono kalendarz juliański podzielonego na miesiące, dni  i pory roku ( ciekawostką jest to, że nazwy miesięcy w kalendarzu kościelnym nawiązują do rzymskich bogów - Marzec; Martius ( Bóg Marsa ), Maius ( poświęcony wszystkim bogom ) itd.

Rybnickie chłopstwo nauczyło się kojarzyć zjawiska pogodowe z kalendarzem i zaczęły powstawać nowe przysłowia ludowe przekazywane z pokolenia na pokolenie :

" na świyntygo Hiyronima jest pogoda albo jej niy ma ", " święta Barbara po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie ".

Zamieniły się tylko role w panteonie świętych i bóstw. Modlitwy oraz dary dla kościoła miały wpłynąć na otaczającą aurę dawnych rybniczan.

W księgach prowadzonych przez miasto, kościół lub urząd królewski jest masa wzmianek o srogich zimach, suszach itd. Franciszek Idzikowski w swoich kronikach rybnickich pisze: 

" W roku 1353 panowało niezwykłe powietrze. Mimo że na wiosnę, aż do maja była tak ładna pogoda, że wszystka roślinność wesoło się rozwijała, przyszedł w sobotę przed Zielonymi Świątkami niespodzianie dość silny mróz a w następstwie śnieg, który na dwa łokcie grubo wszystko w polu okrył i sześć dni leżał, tak że każdy myślał, że wszelkie plony są zniszczone, i że nastąpi wielka drożyzna i klęska głodowa. Lecz śnieg stajał, użyźnił ziemię tak miło, że nastąpiły na to bogate żniwa. "

Mieszkańcy Rybnika z prognozą pogody borykali się przez kilka wieków, bo jak wyżej wspomniały Franciszek Idzikowski wspomina ,że nawet tak wielki twórca map i statystyk dla Górnego Śląska ( Industrie - Karte von Oberschlesien zur Statistik des Regierungs - Bezirks Oppeln ) - Franz Schück w roku 1860 nie ujął problemów meteorologii i pogody dla mieszkańców Górnego Śląska

" ....Dużo zawiera także dzieło Schück'a o statystyce Górnego Śląska, z którego niektóre rzeczy wzięto do statystycznego przeglądu powiatu rybnickiego. Co się tyczy niesprzyjających klimatycznych stosunków, to ze strony gospodarzy można słyszeć dużo skarg. Nie udało mi się jednak otrzymać jakiegokolwiek zbioru obserwacji stosunków klimatycznych wzgl. meteorologicznych. Byłoby bardzo pożądanej, gdyby się ktoś obserwacją i zbieraniem takowych zajął.... "

Krótka wzmianka w dzienniku statystycznym na temat Rybnika / Oberschlesien ( 1860 ) Schück, Franz T.

Pozostając jeszcze przy kronikach rybnickich Franciszka Idzikowskiego w rozdziale " Rzadkie zjawiska w przyrodzie " dowiadujemy się, że Rybnik nawiedziło ogromne trzęsienie ziemi ( 15 styczeń 1856 r). Można w relacji Idzikowskiego zauważyć, że w tych latach dzienniczki były prowadzone przez osoby mające wiedzę na temat meteorologii. Nie wiadomo czy dzienniczek był prowadzony przez urzędnika, czy przez bogatego mieszczanina, bowiem w publikacja jest mowa o barometrze, którego wskazówka gwałtownie opadła podczas gwałtownej zimowej burzy w roku 1858.

" Nadzwyczajnych zjawisk meteorologicznych w ostatnich dniach nie zauważono. Zima trzymała się przy suchym powietrzu na wysokości 12 do 3 stopni "

Wspomniano również o zorzach polarnych widzianych w roku 1859 w Rybniku oraz jest wzmianka o komecie Donatiego - oraz o troskach i  złowieszczym znaku, które kometa oznaczała w świadomości prostych ludzi. Podsumowując powyższy artykuł możemy dojść do wniosku, że Franciszek Idzikowski dostarczył nam pierwszych w historii miasta informacji na temat pogody w XIX-to wiecznym Rybniku.

 Das Königlich Preußische Meteorologische Institut in Berlin / Królewsko-Pruski Instytut Meteorologiczny w Berlinie

Królewsko-Pruski Instytut Meteorologiczny w Berlinie został założony w 1847 roku. Alexander von Humboldt (1769-1859) był inicjatorem powstania instytutu meteorologicznego i związanej z tym budowy sieci pomiarowej w Prusach. Rybnik jako miasto leżące w Prusach było objęte tym programem. Humboldt, zaprzyjaźniony z Wilhelmem Diterici (1790-1859), mianowanym w 1844 r. dyrektorem Królewskiego Pruskiego Biura Statystycznego w Berlinie, sugerował, aby urząd obejmował badania klimatologiczne w kraju i badanie zależności cen żywności na Warunki pogodowe. 

W tym celu musiała powstać w Prusach potężna meteorologiczna sieć pomiarowa, której dane obserwacyjne miały być gromadzone i przetwarzane w centralnej lokalizacji. Diterici przyjął tę sugestię. 17 października 1847 r. zarządzeniem gabinetu z tego samego dnia ostatecznie zatwierdzono Królewski Pruski Instytut Meteorologiczny. Początkowo składał się z małego wydziału urzędu statystycznego z jednym pracownikiem, dyrektorem.

 Pierwszym dyrektorem był dr. Fil. Wilhelm Mahlmann (1812-1848), pochodzący z Berlina, który cieszył się doskonałą opinią jako naukowiec. Mahlmann był bardzo zaangażowany w staranny dobór nowych stacji pomiarowych, które miały zostać ustawione, oraz kontrolę istniejących. Podobnie w przypadku pozyskiwania obserwatorów w niepełnym wymiarze godzin, w przypadku jednolitych metod obserwacji 

XX wieku przyniósł znaczne postępy w kwestii prognozy pogody w Rybniku. Postęp dziedziny naukowej jaką jest meteorologia, mieszkańcy Rybnika mogą zawdzięczyć telegrafowi, sporej ilości fachowej literatury na temat prognoz pogody, barometrom oraz innym instrumentom meteorologicznym dostępnym w sklepach, prasie oraz ogólnodostępnym odbiornikom radiowym i telewizji. Zanim otworzę przełomowy dla rybnickiej meteorologii wiek XX, opiszę początki działań niemieckiej służby meteorologicznej w prowincji śląskiej, do której w tamtym okresie Rybnik należał. 

Skąpe są źródła na temat początków formowania się służy pogodowej na Śląsku. Jedyne sprawnie działające obserwatorium mieściło się na Śnieżce ( Schneekoppe )koło Karpacza ( Krummhübel ) w kaplicy pw. św. Wawrzyńca od roku 1826, w późniejszym czasie zaadoptowano nowy obiekt na działalność obserwacyjną noszącym nazwę stacja meteorologiczna II klasy. Gotowe depesze z prognozą pogody synoptycy wysyłali do Wrocławia ( Breslau ), gdzie lokalna prasa publikowała raporty pogodowe w prasie. Pierwsza dekada XX obfitowała w sporą ilość artykułów na temat prognoz pogody i ogólnej sytuacji klimatycznej publikowanej w czasopismach wydawanych na Śląsku.

Raport pogodowy opracowany przez niemiecką marynarkę wojenną ( Kaiserliche Marine ) z opisem w tabelce poziomu wody na rzece Odra w miastach Racibórz ( Ratibor ), Kędzierzyn ( Cosel ), Nysa ( Neisse ), Wrocław ( Breslau ). W artykule pojawia się komunikat pogodowy dla europejskich miast, w tym dla Warszawy ( Warschau) opracowany prywatnie przez Obserwatorium we Wrocławiu :

" Wetternachrichten

Von der Seewarte. 16., August, 8 Uhr vorm. Das Wetter ist sehr veränderlich, war aber gestern noch vorwiegend heiter. _Die Temperaturen sind nunmehr auch im Westen gestiegen und sind überall über Normal. Ostende -, Hamburg 14, Swinemünde 15, Neufahrwasser 17, Memel, Stockholm - , Haparanda 15, Warschau -, Berlin 13, Aachen 16, Metz 18, München 17 Grad C. Witterungsaussicht für den 18. August (unter Berücksichtigung der Beobachtungen der Breslauer Sternwarte privat aufgestellt); Warmes, veränderliches Wetter. Offentlieher Wetterdienst. Während am Freitag das Wetter in Deutschland im allgemeinen trocken und heiter war, auch warm, entwickelte sich im Südosten ein kleineres Gewitterfeld, dessen Ursachen auch am Sonnabend noch weiter wirkten. Auch am Sonntag ist noch unsicheres, wenn auch warmes Wetter zu erwarten. Wettervorhersage für Schlesien und Posen: Veränderlich, warm. "

 Wiadomości pogodowe

Z obserwatorium morskiego. 16 sierpnia, godz. 8.00. Pogoda jest bardzo zmienna, ale wczoraj było przeważnie bezchmurnie. Temperatury wzrosły również na zachodzie i wszędzie są powyżej normy. Ostenda -, Hamburg 14, Świnoujście 15, Neufahrwasser 17, Memel, Sztokholm - , Haparanda 15, Warszawa -, Berlin 13, Akwizgran 16, Metz 18, Monachium 17 stopni C. Prognoza pogody na 18 sierpnia (opracowana prywatnie z uwzględnieniem obserwacji Obserwatorium we Wrocławiu); Ciepła, zmienna pogoda. Otwarty serwis pogodowy. Podczas gdy w piątek pogoda w Niemczech była na ogół sucha i bezchmurna, a także ciepła, na południowym wschodzie rozwinęło się niewielkie pole burzowe, którego skutki utrzymywały się również w sobotę. W niedzielę też niepewnie,

chociaż spodziewana jest ciepła pogoda. Prognoza pogody dla Śląska i Poznania: Zmienna, ciepła.

Wiadomości pogodowe / Wetternachrichten Schlesische Zeitung, 1918, Nr. 419

 Artykuł na temat pogody napisany pod wpływem danych ze stacji meteorologicznej na Śnieżce  rok 1918 / Breslau ( Wrocław ) Schlesische Zeitung, 1918, Nr. 419

Urzędowa prognoza pogody z roku 1911 / Amtliche Wettervorauslage(Wettervorhersage) Der Oberschlesische Wanderer, 1911, Jg. 84, Nr. 228.

Depesza z notką o ekstremalnej pogodzie z roku 1911 / Der Oberschlesische Wanderer, 1911, Jg. 84, Nr. 228

Reklama domowej stacji pogody z roku 1918 - pogodynka posiadała w zestawie barometr, wilgotnomierz i termometr. Urządzenie było mobilne, można takie cudeńko kosztujące 25 marek powiesić nawet w ogrodzie.

Gliwicka stacja meteorologiczna

W okresie międzywojennym Rybnik należał od 1922 roku do Polski. Prasa w Rybniku wydawana była zarówno w języku polskim jak i niemieckim. Mieszkańcy Rybnika byli w tamtym okresie przeważnie dwujęzyczni. Każdy kto posiadał odbiornik radiowy mógł słuchać prognoz pogody w gliwickim radiu ( Gleiwitzer Rundfunk ), które nadawało na terenie Rybnika. Raporty pogodowy były opracowywane przez synoptyków z gliwickiej stacji meteorologicznej mieszczącej się na lotnisku. Stacja meteo została otwarta w roku 1924 i prowadziła transmisje do końca wojny w języku niemieckim. Program audycji gliwickiego radia z roku 1939. Gliwicka stacja meteorologiczna mieściła się na lotnisku wojskowym należącym do Luftwaffe. To z tego miejsca opracowana prognoza pogody trafiała przez radio i prasę do mieszkańców Górnego Śląska. W czasopiśmie Oberschlesien im Bild z roku 1926, zamieszczony jest opis funkcjonowania stacji meteorologicznej w Gliwicach. 

" Die Oberschlesische Wetterwarte am Flugplatz GIeiwitz. wird mit Beginn der diesjährigen Flugzeit ihrener weiterten Betrieb aufnehmen. Die extreme Lage Schlesiens zum Reich bedingt im Augen blick ist der genaue Flug plan noch nicht bekannt eine sehr frühe Ahflugzeit aus Oberschlesien. Gegen 6 Uhr morgens muß der Flugplatz meteorologe bereit seinen Uberblick über die Wetterlage haben Diese gewinnter aus der allgemeinen europäischen Wetterlage von 7 Uhr abendsdesvorher gehen den Tages und aus den Beobachtungen etwa 40 deutscher Stationen, zu denen auch Glelwitz gehört. 

Diese melden von 5 Uhr morgens bis 7 Uhr abends stündlich an die Zentrale des Deutschen Höhen wetter dienstesin LIndenberg (Kr.BeeskowIn der Mark), 60 km südöstllich von Berlin. Windrichtung und Stärke, Wolkenart und Höhe, Sicht, Witterungsverlauf, Niederschläge und dergl. Schon 50 Minuten nach der Beobachtung werden diese Beobachtungenge sammelt auf funk telegraphischem Wege everbreitet, so daß um 6Uhr der Meteorologe bereits die Entwicklung der Wetter lage seit dem Abend kennt und die Flugzeuge auf die Reiseschickenbezw. Startverboter lassen kann.

In der Zeit von 5 bis 6 Uhr wird durch mit Wasserstoff gefüllte gleichmäßig steigende ,sogenannte Pilot ballons die Windrichtung und Stärkein der für das Fliegenin Frage kommen den Höhevon 300 bis 1000m festgestellt. Später werden nach Möglichkeit Flugzeug auf stiege mit selbst schreibendtn Apparatenerfolgen, um in Vergleichan der er Aufstiege Schnitte durch die Atmosphäre machen zu können.

Der Vormittag ist der Bearbeitung der europäischen Wetterlage gewidmet, die funken telegraphich auf genommen, etwa um11 Uhr vorliegt, so daß von M12 Uhr ab die am Wirtschafts sonder dienst der zu ständigen Wetterdienststelle des Observatoriums Krietern bei Breslau,Interessier tenKreise und Firmen Auskünfte erhalten können.

Der Nachmittag bringt die Bearbeitung der Wetterlage von 2 Uhr nach mittags selbst verstiindliehwer den die stündlichen Meldungen auf besonderen Deutschlandkarten da uhrndver arbeitet underfolgt.

Bei un sicherer WetterIage erfordert der Rück flug der Flugzeuge von Bresla von 4bis 5Uhr noch malseinen Pilot ballon auf stieg. Nach dem Bearbeiten der europäischen wetterkarte von 7 Uhr abends ist zu gegen 24 Uhr de rumfangreiche Arbeitstag des Personals der Wetter warte beendet. "

"Górnośląskie obserwatorium meteorologiczne na lotnisku GIeiwitz rozpocznie działalność z początkiem tegorocznego sezonu lotniczego. Ze względu na skrajne położenie Śląska w stosunku do Rzeszy nie jest jeszcze znany dokładny rozkład lotów. Około godz. 6.00 meteorolog lotniskowy musi być gotowy do pracy z prognozą pogody, którą uzyskuje na podstawie ogólnej sytuacji pogodowej w Europie z godz. 19.00 dnia poprzedniego oraz z obserwacji około 40 stacji niemieckich, w tym stacji w Gleiwitz. 

Zgłaszają się one co godzinę od 5.00 do 19.00 do siedziby niemieckiej służby meteorologicznej w Lindenbergu (dzielnica Beeskow w Mark), 60 km na południowy wschód od Berlina. Już 50 minut po obserwacji obserwacje te są zbierane i przekazywane drogą radiotelegraficzną, tak że o godzinie 6 meteorolog zna już rozwój sytuacji pogodowej od wieczora i może wysłać samoloty w dalszą podróż lub uziemić je.

Stacja meteorologiczna w Gliwicach

Między godziną 5 a 6 rano kierunek i siłę wiatru na wysokości od 300 do 1000 m, która jest odpowiednia do lotu, określają tzw. balony pilotażowe wypełnione wodorem i wznoszące się równomiernie. Później, w miarę możliwości, wzloty samolotów będą wykonywane przy użyciu sprzętu do samodzielnego pisania, aby można było dokonać porównań wzlotów z odcinkami w atmosferze.

Przedpołudnie poświęcone jest opracowaniu sytuacji pogodowej w Europie, która będzie dostępna drogą radiotelegraficzną ok. godz. 11.00, tak aby od godz. 12.00 zainteresowane osoby i firmy mogły otrzymywać informacje ze stałego serwisu pogodowego obserwatorium w Krietern koło Wrocławia.

Stacja meteorologiczna w Gliwicach, rok 1926

Popołudnie przynosi opracowanie sytuacji pogodowej od godz. 2.00 do południa, także po opracowaniu godzinowych raportów na specjalnych mapach Niemiec.

W niebezpiecznych warunkach pogodowych lot powrotny samolotów z Wrocławia w godzinach 4-5 rano ponownie wymaga podniesienia balonu pilota. Po pracy nad europejską mapą pogody od godziny 19:00, około północy kończy się wyczerpujący dzień pracy pracowników serwisu pogodowego. "

Z sąsiedniej miejscowości Gleiwitz ( Gliwice ) leżącej 25 km od Rybnika podczas drugiej wojny światowej codziennie rano prowadzone były audycje na temat prognozy pogody - Morgenspruch; anschließend: Wettervorhersage. Sprawozdania pogodowe były prowadzone co parę godzin.

Prognozy w Rybniku w okresie drugiej wojny światowe.

1 września 1939 roku, Rybnik ponownie znalazł się w granicach Niemiec. Zakazano używania języka polskiego. Wszystkie gazety wychodziły w języku niemieckim, w tym prognozy pogody.

Prognozę na nadchodzący tydzień ludzie sprawdzali w gazetach wychodzących każdego dnia w Rybniku. Die oberschlesiche Wanderer drukował artykuły pod tytułem - Wie wird das Wetter ? ( Jaka będzie pogoda ) z obszerną prognozą pogody / Die Oberschlesiche Wanderer

" Unter Schauern, vereinzelt auch Gewittern, haben die kühleren Meeres lustmassen Schlesien überflutet. Das vor der skandinavischen Küste gelegene Störungszentrum gewinnt nach Süden hin an Raum. Damit werden die Winde über Mitteleuropa, zumindest vorübergehend aus

westlichen Richtungen kommend, die wärmeren Luftmassen wieder nach Osten führen. Eine stärkere Wetterverschlechterung ist dabei jedochwenig wahrscheinlich, da sich im Zwischen gebiet der nordlischen und der russischen Störung zu nächst der Einfluß absinkender Luftbewegung geltend macht. 

Die Wetterwarte des Flughafens Gleiwitz meldet am Freitag, 23. Juni, eine Höchsttemperatur von 20,2 Grad Celsius und eine Tiefsttemperatur von 13,8 Grad Celsius in der Nacht vom Donnerstag zum Freitag. Die Bodenmindefttemperatur betrug in der gleichen Nacht 10,0 Grad Celsius. Von Donnerstag, 19 Uhr, bis Freitag. 19 Uhr, wurde ein Niederschlag von 2,0 Millimetern gemessen. "

Lotnisko w Gliwicach należące do Luftwaffe, tutaj mieściła się stacja meteorologiczna.

Chłodniejsze masy powietrza morskiego zasypały Śląsk opadami i sporadycznymi burzami. Centrum zaburzeń u wybrzeży Skandynawii zyskuje na przestrzeni w kierunku południowym. W związku z tym nad Europą Środkową, przynajmniej przejściowo, będą wiały wiatry z kierunków zachodnich.

Wiatry nad Europą Środkową, przynajmniej przejściowo z kierunków zachodnich, będą ponownie przenosić cieplejsze masy powietrza na wschód. Silniejsze pogorszenie pogody jest jednak mało prawdopodobne, gdyż w obszarze między zaburzeniem północnym a rosyjskim najpierw zacznie działać wpływ malejącego ruchu powietrza. W piątek, 23 czerwca, obserwatorium meteorologiczne na lotnisku w Gliwicach odnotowało w nocy z czwartku na piątek temperaturę maksymalną 20,2 st. C i minimalną 13,8 st. Minimalna temperatura gruntu wyniosła tej samej nocy 10,0 stopni Celsjusza. Od czwartku, 19:00, do piątku. O godz. 19.00 zmierzono opad atmosferyczny o wysokości 2,0 milimetrów.

Państwowy Instytut Meteorologiczny w II RP.

Rybnik po okresie powstań śląskich i plebiscytu ostatecznie przypadł Polsce. Był to dyktat  mocarstw , które wyszły z I wojny światowej zwycięsko. Z wyniku postanowień traktatu wersalskiego administracja polska uroczyście przejęła Rybnik dnia 1 czerwca 1922 roku. Nie mam żadnych danych na temat stacji meteorologicznych w Rybniku, ale chwalący się pod koniec lat dwudziestych sporą ilością ogródków meteorologicznych Państwowy Instytut Meteorologiczny posiadał ich około 1000. P.I.M został założony w 1919 roku i na początku swojej działalności był w posiadaniu siedem stacji, która tworzyła sieć synoptyczną dla miast : Warszawy, Poznania, Lwowa, Wilna, Gdańska i Pińska. Dyrektorem instytutu został prof. dr Władysław Gorczyński.

Gazeta Ludowa w roku 1925 informowała, że albo jest pogoda, albo jej wcale nie ma, bo jest odwilż / Gazeta Ludowa, 1925, R. 15, Nr. 152

Prognoza pogody - Gazeta Ludowa / dziś pogoda jest :-)

Merytoryczna prognoza pogody w Katoliku / Katolik, 1937, R. 71, nr 231

Komunikaty radiowe z prognozą pogody nadawane w Rybniku przez polskie radio w okresie międzywojennym / Górnoślązak, 1932, R. 31, Nr. 67 

Kącik radiowy polskiego radia Katowice z prognoza pogody z Warszawy / Gazeta Robotnicza, 1929, R. 34, nr 40

Dodatek do Gościa Niedzielnego z roku 1930 tłumaczący jak czytać meteorologiczne komunikaty radiowe / Bezpłatny Dodatek Radiowy do "Gościa Niedzielnego", 1930, nr 29

Książeczka informuje, że w państwie polskim znajduje się ponad 1000 stacji meteorologicznych, które przygotowują meteorologiczne raporty i następnie wysyłają je do Warszawy. Czas opracowania raportu wynosi miesiąc. Część najważniejszych i strategicznych stacji meteorologicznych wysyła swoje przeanalizowane dane do Warszawy drogą radiową i telefoniczną. Zaliczają się do nich miejscowości leżące blisko gór, morza, czy granicy państwowej. Następnie centrala przygotowuje prognozę pogody i drogą radiową podaje komunikaty dla poszczególnych regionów w Polsce. 

"... Pierwszą rzeczą, o której należy pamiętać przy słuchaniu radio komunikatu jest to, że podaje się w nim tylko ogólny stan pogody w kraju..."

Dane na temat Państwowego Instytutu Meteorologicznego z budżetem i ilością osób zatrudnionych w instytucie /Nauka Polska, 1930, R. 12. Materiały do spisu instytucji i towarzystw naukowych w Polsce. Suplement do t. 7

Meteorologia w służbie Polski Ludowej

Źródła :

( Dzieje miasta Rybnika i dawniejszego państwa rybnickiego na Górnym Śląsku. Na podstawie wydanej w 1861 r. Kroniki Franciszka Idzikowskiego / Geschichte der Stadt und der ehemaligen Herrschaft Rybnik O.-S. Unter Verwendung der im Jahre 1861 von Franz Idzikowski erschienenen Chronik ) 

Schlesische Zeitung ; Schlesische Privilegirte Staats- Kriegs- und Friedens-Zeitung ; Privilegirte Schlesische Zeitung

Bezpłatny Dodatek Radjowy do "Gościa Niedzielnego", 1930, nr 29

Pogoda jutro

Linki :

• Miasto Rybnik
• Pogoda Rybnik
• Ursusmeteo - stacja meteo w Rybniku
• Rybnik centrum