Klasycyzm i neoklasycyzm w ogólnej definicji, oznacza nurt w europejskiej architekturze, nawiązujący do epoki starożytnego Rzymu i Grecji. Klasycyzm zaczął się rozwijać w krajach Europy zachodniej od końca XVIII wieku. Schyłek architektury klasycyzującej przypada na pierwszą dekadę XX wieku nazywaną często w tamtym okresie architekturą neoklasycystyczną. Ostatecznie zafascynowanie kulturą antyczną, przejawiające się w architekturze miejskiej, zostało zakończone przez nowe formy wykorzystywane w budownictwie, nazywane modernizmem. Początki nurtu klasycystycznego związane są z włoskim architektem Andrea Palladio, które zapoczątkował zmianę oblicza europejskiej architektury, wprowadzając klasyczne budowle do ościennych państw. Dużą rolę w propagowaniu starożytnej architektury odegrała archeologia odkrywająca zaginione, antyczne miasta na terenach cesarstwa rzymskiego. Niespodziewanie współczesne elity świata sztuki i nauki zaczęły poznawać tajemnice życia dawnych rzymskich społeczeństw, odkrywając antyczny sposób urządzania domów, wystrój wnętrz, a także wyobrażenie jak starożytni architekci projektowali nieruchomości. Idee te zostały również przeniesione do Niemiec, a dokładnie do jego wschodnio-południowych granic, w jakich ówczesny Rybnik się znajdował. Klasycyzm w Rybniku otworzył architekt projektujący rybnicki ratusz z roku 1822. Ostatnią nieruchomością zamykającą historię klasycyzmu w Rybniku jest neoklasycystyczny gmach urzędu miasta, wybudowany w latach 1927- 28, który nosi zaszczepiony już w architekturze miasta - funkcjonalizm i modernizm.
Neoklasycyzm w Rybniku cechy stylu :
- Neoklasycyzm objawiał się głownie przy projektowaniu budynków użytecznego publicznie. Mam tutaj na myśli wyżej wymieniony ratusz mieszczący się na rybnickim rynku, urząd miasta oraz sierociniec wybudowany na początku XX w bliskim sąsiedztwie rybnickiej Bazyliki. Rzadziej architektura klasycyzująca zdobiła fasady kamienic. Poza dwoma rynkowymi kamienicami.
- Parafraza starożytnych budowli rzymskich i greckich.
- Stosowanie w budownictwie detali i elementów architektonicznych wiernie odwzorowanych z architektury antycznej.
- W fasadach nieruchomości dominują linie proste. Wizualnie dodają statyczności budowli.
- Masywność budowli świadczyła o ich solidności i żywotności. Przeważnie budowane na planie prostokąta.
- Intencja do ukazania harmonii, równowagi i symetrii.
- Antyczne dekoracje; Palmeta ( liść palmowy), Antemion ( motyw roślinny ) - wypełniały bardzo często fryz.
- obecność kolumnad i kolumnowych portyków zakończonych tympanonami ozdobionymi płaskorzeźbami
- Jasny tynk bardzo często pokrywał klasycyzujące nieruchomości.
Rybnik - neoklasycystyczne nieruchomości.
Neoklasycystyczna kamienica nr 1 - Rybnik Rynek.
Pierwszą nieruchomość wybudowaną w stylu neoklasycystycznym, którą chciałbym opisać to kamienica mieszcząca się na rynku - adres Rynek 1. Nieruchomość należy do grupy kamienic należących do pierzei północnej. Jest to jedna z najstarszych rybnickich budowli sięgająca swoim rodowodem XIX wieku. Można sobie wyobrazić jak Rybnik wyglądał w tamtym okresie. Niestety tylko na starych pocztówkach oryginalna fasada budynku się zachowała. Bowiem kamienica została przebudowana w stylu neoklasycystycznym w roku 1925. W każdym bądź razie kamienica jest wzmiankowana w roku 1725 w sprawozdaniu podatkowym pana Jana Martulika, który posiadał szynkownie, izbę, kuchnię, stajnie i oborę. Co do stylu architektonicznego starej kamienicy można spekulować, ale jedno jest pewne, że reprezentowała śląski prowincjonalny styl. Zachowała się bardzo ciekawa pocztówka z tamtego okresu.
 |
Kamienica rynkowa z początków XX wieku - pierwotna fasada główna.
|
Na awersie pocztówki została umieszczona adnotacja :" Stary to widoczek, bo dom x obecnie przebudowany, xx dnia 16 sierpnia 1925 przemawiałem na wiecu mało było słuchaczy. Przewodniczył tam Brzoza. Trybuna znajdowała się pod lipką, koło cysterny " Mowa tu jest o patriotycznym, polskim wiecu poparcia dla władz ?.
 |
| Kamienica rynkowa nr. 1 - Fasada główna -widok współczesny. |
Elewacja nieruchomości 5 osiowa z wejściem w osi 3. Budynek trójkondygnacyjny, posiada wysoki parter zaadoptowany na pomieszczenia usługowe. Elewacja części parterowej ozdobiona jest systemem podziałów lica ściany zwanym boniowaniem, akcentującym ich układ. Przyziemie kończy poziomy gzyms. Środkowa cześć fasady podzielona jest rytmicznie wysokimi pilastrami, które imitują kolumny należące do porządku toskańskiego oraz występują dualnie w środkowej, lekko wysuniętej od lica budynku osi. Okna podzielone są również w pionowym układzie podokiennymi płycinami, dodatkowo ozdobionymi motywami roślinnymi. Całość fasady kończy spoczywający na pilastrach architraw, nad którym rozlega się poziomy fryz, podtrzymujący zadaszenie w formie frontonu.
 |
| Fragment tympanonu wypełnionego motywami roślinnymi akantu oraz herbem z inicjałami właściciela kamienicy O. M. ( Oswald Mateyka ) oraz fryz z rzymską datą MDCDXXV. |
 |
| Przebudowa kamiennicy rynkowej, rok 1925. |
Neoklasycystyczna kamienica nr 10 - Rybnik Rynek.
Kamienica mieszcząca się w pierzei północnej posiadająca trzy kondygnacje i składająca się z wysokiego parteru pokrytego tynkiem, dodatkowo wzbogaconym boniowaniem powierzchni lica elewacji. Fasada nieruchomości posiada wysokie i szerokie okna na wysokości pierwszego i drugiego pietra oraz ornamentykę zgodną ze stylem neoklasycystycznym w postaci detali architektonicznych takich jak feston ( zwisający wieniec kwiatów lub roślin ), czy grilandy. Lico muru zostało udekorowane ułożonymi symetrycznie pilastrami, które parafrazują antyczne kolumny w porządku jońskim i doryckim w formie uproszczonej bez dodatkowych żłobień. Całość kompozycji wieńczy belkowanie z architrawem, gładkim fryzem oraz gzymsem, nad którym wznosi się trójkątny fronton. Tympanon wypełniony jest detalami architektonicznymi; ząbkami wykonanymi z cegły i pokrytymi tynkiem oraz herbarzem ulokowanym w centrum.
 |
| Pierzeja północna - rynek w Rybniku. |
Neoklasycystyczna nieruchomość należąca do Urzędu Miasta Rybnik
Neoklasycystyczny akcent architektury gmachu należącego do administracji miasta Rybnik zauważymy na elewacjach frontowych północnego i południowego skrzydła magistratu.
Wejście prowadzące do wnętrza nieruchomości przy ulicy Bolesława Chrobrego prowadzi przez neoklasycystyczny portyk stanowiący odrębną bryłę wysuniętą z reszty obiektu.
Portyk rybnickiego magistratu wizualnie sprawia wrażenie masywnego portalu wejściowego. Wsparty na arkadowych filarach w formie bonowanych kolumn zamkniętych półokrągłym łukiem zakończonym gzymsem parterowym.
Portyk w centralnym fragmencie obejmuje pierwsza i druga kondygnację nieruchomości. Wykończony został bardzo reprezentatywnie. Świadczą o tym płaskie pilastry naśladujące antyczne kolumny, które nawiązują do porządku korynckiego. Wysokie, pionowe okna ulokowane w cofniętym do wnętrza lica muru reprezentują już styl modernistyczny i jest to w zasadzie jedyny akcent nowoczesnej architektury przeplatającej się z nurtem klasycystycznym. Całość portyku wieńczy fronton spoczywający na uproszczonym belkowaniu.
Bardziej realistyczne odzwierciedlenie architektury klasycystycznej da się zauważyć po drugiej stronie nieruchomości. Wejście do urzędu poprzez portal wejściowy wsparty na dwóch kolumnach zwieńczonym frontonem otwiera całą gamę detali i elementów reprezentujących antyczną architekturę. Pierwsze i drugie piętro nieruchomości ujmuje w architektoniczną kompozycję ryzalit w formie wąskiego balkoniku, nad którym wyrastają kolumny, utrzymane w porządku koryńskim, które podtrzymują fronton udekorowany herbarzem.
Nieruchomość została wybudowana w latach 1927 - 1928.
Rybnicki ratusz - neoklasycystyczna wieża
Budynek należący do rybnickiego ratusza został wzniesiony w roku 1822. Reprezentuje styl klasycystyczny. Wieża ratusza mieszcząca się na rynku została zwieńczona detalami belkowania zgodnymi z architekturą klasycystyczną - ząbkowanie ( łac.denticuli; jest to mały blok stosowany jako powtarzający się ornament pod gzymsem ), poziomy płaski fryz, oraz gzyms profilowany.
Architektura klasycystyczna odegrała w pejzażu architektury Rybnika dużą rolę. Urozmaicając nurty i style architektoniczne spotykane w naszym mieście.
Linki :
Komentarze
Prześlij komentarz