Park im. św. Jana Sarkandra w Rybniku - historia

 Jest takie tajemnicze miejsce w centrum Rybnika, zlokalizowane tuż przy ulicy Gliwickiej i Cegielnianej, w które bez względu na pogodę warto się wybrać. Większość rybniczan kojarzy te miejsce, schowane między miejskimi nieruchomościami i bujnymi, wiekowymi drzewami wyrastającymi z uformowanych w geometryczne wzory zieleni. Park " Na górce " jest piękny i malowniczy o każdej porze roku. Jesienią drzewa  emanują melancholijną kolorystyką, zimą kompozycja drzew i krzaków nadaje temu miejscu nieco surowości, natomiast wiosną i jesienią park " Na wzgórzu " manifestuje życie i radość pod postacią kwitnących kwiatów i równo przystrzyżonych trawników. Park imienia św. Jana Sarkandra jest miejscem gdzie spotykają się zakochane pary, samotni ludzie, którzy wsłuchując się w ciszę i sporadyczny śpiew ptaków próbują przemyśleć swoje życiowe trudności. Mało jednak ludzi zdaje sobie sprawę, że park " Na górce " jest to wyjątkowe miejsce, które w historii miasta odegrało ważną rolę.

Gotyckie prezbiterium dawnego kościoła farnego z XV wieku w pejzażu zimowym. W krypcie został pochowany ród Węgierskich - dawnych właścicieli Rybnika.

Historia parku im św. Jana Sarkandra w Rybniku

Najprawdopodobniej  w tym miejscu zamieszkiwali w swoich chatach pierwsi mieszkańcy Rybnika. Owszem były to czasy przedchrześcijańskie i " na górce " z pewnością stało pogańskie sanktuarium, gdzie wcześni rybniczanie odprawiali swoje festiwale na cześć swoich bóstw i pór roku.

Legenda głosi, że w czasach późniejszych pogański chram został rozebrany i w miejscu tym stanął chrześcijański kościół z drewna , a ludność zamieszkująca wzgórze, przyjęła chrześcijaństwo od misjonarzy z Wielkich Moraw. Od tego czasu górka razem z kościołem farnym była najważniejszym miejscem dla rybniczan i w tym miejscu mieszkańcy zaczęli chować zmarłych. 

Częściowo potwierdzają to przekazy i dokumenty historyczne, w których napisane jest ,że początki rybnickiej parafii sięgają XII wieku. Dokument pochodzący z 1223 roku stwierdza, że poświęcił go biskup wrocławski Żyrosław II, pełniący swój urząd w latach 1170-1198. Kościół musiał więc powstać najpóźniej w 1198 roku. Jego fundatorem był książę opolsko-raciborski Mieszko I Plątonogi. Musiał więc Rybnik być znaczną i rozwiniętą osadą, skoro pod patronatem książęcym wzniesiono tu świątynię. Być może przed fundacją Plątonogiego Rybnik posiadał jeszcze starszą świątynię. Ten problem mogą rozwiązać jedynie wykopaliska archeologiczne na Górce Kościelnej. Tak też temat pogańskiej świątyni jest pogrzebany głęboko w ziemi i jak na razie pozostaje tylko legendą wysuniętą w Kronikach Rybnickich Franciszka Idzikowskiego.

Gotyckie prezbiterium dawnego kościoła farnego w Rybniku pw. Wniebowzięcia NMP z połowy XV w., obecnie kościółek akademicki.

Dawna kaplica proboszcza ks. Bolika

Drewniany kościół z końca XII wieku rozebrano jednak, stawiając w tym samym miejscu około 1450 roku świątynię murowaną. Składała się ona z kamienno-ceglanego prezbiterium i nawy głównej długiej na 20 i szerokiej na 8 metrów. Kościół posiadał również drewnianą dzwonnicę: Koło kościoła znajdował się ogrodzony płotem cmentarz, natomiast zasłużonych dla miasta obywateli grzebano pod prezbiterium lub pod dzwonnicą. Gotyckie prezbiterium jest najstarszą świątynią w Rybniku. Fasada główna pokryta jest tynkiem, a nad tęczowym, ostrołukowym łukiem spoczywa w niszy rzeźba Marii z Jezusem. Boczne ściany prezbiterium w całości pokryte są cegłą, oddzielone przyporami. Lico muru ozdabiają gotyckie ostrołukowe okna, wypełnione witrażami i maswerkiem.

Pod koniec XVIII wieku w Rybniku coraz częściej mówiło się o potrzebie budowy nowego kościoła. Najgłośniej jednak sprawę tę podnosił ks. Feliks Reisner, który urząd rybnickiego proboszcza piastował od 1772 roku. Wszyscy zgadzali się, że kościół "na górce" przy ulicy Gliwickiej jest już za stary i za ciasny. Różnica zdań dotyczyła natomiast miejsca postawienia nowej świątyni. Rybnicki proboszcz ks. Feliks Reisner, burmistrz Jan Belling i większość rybniczan, chcieli, aby nowy kościół stanął bliżej Rynku. Sprzeciwił się temu kategorycznie dawniejszy właściciel Rybnika hrabia Antoni Węgierski, którego przodkowie pochowani byli w prezbiterium dotychczasowego kościoła. Problem rozwiązano polubownie w 1796 roku. Zdecydowano wówczas, że nowy kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej powstanie bliżej Rynku. Natomiast z kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia NM Panny "na górce" przy ul. Gliwickiej zrobi się kaplicę cmentarną. W tym kształcie przetrwała ona do dnia dzisiejszego. Zatem uporowi hrabiego Węgierskiego Rybnik zawdzięcza swój najcenniejszy zabytek, który jednocześnie jest najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku. Dzisiaj kościółek ten pełni funkcję kaplicy akademickiej.

Kim był św Jan Sarkander ( Johann Fleischmann )

Jana Sarkandra urodził się w dniu 20 grudnia 1576 w Skoczowie , Czechach (obecnie w Polsce) w śląskim gospodarstwie domowym jako syn Georg Mathias Sarkandra i Helene Górecka. Miał jedną siostrę i trzech innych braci: Mikołaja ( księdza), Pawła i Wacława. Jego ojciec zmarł w 1589 r. i rodzina przeniosła się do Příboru .  Jego matka ponownie wyszła za mąż i urodziła jego przyrodniego brata Mateusza. Sarkander zamierzał zostać księdzem, ale porzucił ten pomysł i zamiast tego ożenił się. On i jego żona osiedlili się następnie w Brnie . Małżeństwo było krótkotrwałe, jego żona zmarła rok później. Nie mieli dzieci. Następnie podjął studia kapłańskie, przekonany, że Bóg go powołuje. 

Sarkander studiował w kolegium ołomunieckim od 1597 do 1600 z powodu zarazy, która zmusiła go do przeniesienia na Uniwersytet Karola w Pradze . Stopień magistra filozofii uzyskał w Pradze w 1603 r.  Od 1604 kontynuował studia teologiczne w Austrii . Później odbył studia teologiczne na uniwersytecie w Grazie, a egzaminy zdał 21 grudnia 1607 r. diakonatu 20 grudnia 1608 r. i podniesionego do diakonatu 16 marca 1609 r. 

22 grudnia 1607 otrzymał od kardynała Franza von Dietrichsteina mniejsze ordery . Biskupstwo ołomunieckie Jana Chrzciciela Civalli wyświęciło go na kapłana w dniu 22 marca 1609 w Grazu . Sarkander został przydzielony do pracy jako proboszcz w Boskowitz a następnie wysłany do Holešově w 1616. Wojna trzydziestoletnia rozpoczęła się w 1618 roku i zobaczył gorzki konflikt między protestantamii katolików, a to zmusiło go do ucieczki do Polski 17 maja 1619 na krótki okres czasu, kiedy Holleschau zajęli protestanci . Odbył pielgrzymkę do Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej i odbył kilkutygodniowe rekolekcje z Minimami , którzy mieli tam swój dom. Spędził też kilka miesięcy w Krakowie. Potem wrócił do domu.

W lutym 1620 r. polskie oddziały pomocnicze, wysłane do cesarza przez króla Zygmunta, przeszły przez Morawy i dokonały wielu grabieży na ziemiach protestantów, ale oszczędziły Holleschau, gdy Jan spotkał ich z Najświętszym Sakramentem w rękach. Jezuici pomogli mu pogodzić 200 niekatolików z wiarą, ale innych niekatolików bardzo to rozgniewało. 

W czasie trwającego buntu czeskiego — protestanckie stany morawskie (pod dowództwem von Bistritz) oskarżyły Sarkandra o współpracę z baronem von Lobkowitzem w celu sprowadzenia wroga na terytorium. Został wzięty do niewoli i przewieziony do Olmütz, gdzie był torturowany. Sarkander był przesłuchiwany, kto wezwał wojska do kraju; jakie miał do czynienia w Polsce i z kim; i co zwierzył mu się Lobkowitz w spowiedzi. Odmówił ujawnienia tego, co zostało powiedziane pod pieczęcią spowiedzi, pod którą związani są księża. Stojak był używany na nim 13 lutego i ponownie 17 i 18 przez maksymalnie trzy godziny. Przyłożono mu zapalone świece, a pióra nasączone olejem, smołą i siarką posypano na jego ciało i podpalono. Ociągał się z efektami przez miesiąc i zmarł w więzieniu 17 marca 1620 r..

Linki :

• Rybnik
• Rybnik centrum