Rybnik Ryfama

 Rybnicka Fabryka Maszyn - Ryfama po 120 latach działalności została zamknięta z dnia na dzień. Zakład z tak bogatą historią podzielił los zlikwidowanej  pod koniec ubiegłego wieku hutą Silesia , mieszczącą się niedaleko Ryfamy w dzielnicy Rybnik - Paruszowiec. Likwidacja Ryfamy nie tylko pozbawiła pracy sporej ilości fachowców i wykwalifikowanych pracowników, ale również zamknęła pewien rozdział w historii miasta Rybnik. Na stan dzisiejszy nie ma planów na zagospodarowanie terenów poprzemysłowych należących do byłych  zakładów produkcyjnych - Ryfama. Nie ma również chętnego inwestora, który zainwestował by środki na uruchomienie nowego zakładu, w którym młodzi rybniczanie mogliby znaleźć pracę, a miasto Rybnik mogłoby zyskać na nowej promocji w obszarze Polski i Unii Europejskiej. Na terenie dawnej Ryfamy pozostały tylko nieruchomości i wspomnienia.

Rybnik Ryfama ( Rybnik muzeum )

Początki Rybnickiej Fabryki Maszyn - Ryfama

Zakład w swoich początkach sięga roku 1888, kiedy to na terenach należących do obrzeży centrum Rybnika i rozlegających się wzdłuż ulicy Bolesława Chrobrego i przylegających do gruntu przeznaczonego na budowę huty torów kolejowych, rozpoczęła się historia Ryfamy, w tamtym okresie nazywaną " Rybnicką Hutą " 

Pierwszym obiektem wzniesionym na terenie huty była - hala odlewni ukończona w roku 1889. Posiadała dwa piece szybowe tzw. żeliwiakami o wydajności około 70 ton. Wkrótce dołączyła do nowo powstałego kompleksu przemysłowego : modelarnia, narzędziownia i kotłownia. Odlewnia mieściła się w pobliżu dawnej huty Silesia. W tymże roku odlewnia przyjęła oficjalną nazwę " Rybnicka Huta " ( Rybniker Hütte - GmbH ).

W początkowej fazie rozwoju rybnickiej huty właściciele zaczęli sprowadzać wykwalifikowanych pracowników z sąsiednich śląskich miast - Gliwic, Zabrza oraz z głębi Niemiec - Westfalii. Otrzymali oni przydział mieszkaniowy przy obecnym placu kościelnym ( ulica św. Jana i Kościelna ).

W 1892 roku rybnicka huta została rozbudowana o kolejne obiekty ; hala obróbki mechanicznej z oszklonym dachem. zainstalowano w niej nowoczesne maszyny ; obrabiarki, wiertarki, szlifierki.

Huta posiadała również swój ogródek warzywny obsadzony również bogatą roślinnością i kwiatami. Sadzono również drzewa czyniąc z obszaru huty również strefę zieloną. Wodę potrzebną m.in. do obsługi maszyn parowych czerpano z dwóch studni głębinowych wykopanych na terenie huty.

Co produkowała dawna Huta Rybnicka ( RYFAMA ) w okresie pruskim ?

Produkcja dawnej RYFAMY ściśle związana była z górnictwem. Huta dostarczała maszyny i urządzenia ; parowe maszyny wyciągowe, klatki szybowe, przesiewacze węgla, koła liniowe, zawieszenia, prowadnice, łamacze kamienia, zestawy kołowe dla wózków górniczych oraz konstrukcje stalowe

Ile zarabiał robotnik zatrudniony w Hucie Rybnickiej w czasach przynależności Rybnika do Prus ?

W okresie przed pierwszą wojną światową rybnicki robotnik zatrudniony w hucie nie zarabiał zbyt dużo. Dniówka wynosiła około 2.50 marki, więc miesięczny zarobek wynosił około 60 marek. Cena 4 funtów mięsa ( 2 kg mięsa ) wynosiła 3.60 marek. Więc nie było to zbyt wygórowane wynagrodzenie.

Rybnicka Huta - okres 1 wojny światowej

W okresie Wielkiej Wojny Rybnik należał do Cesarstwa Niemieckiego. Miasto nie ucierpiało na wskutek działań wojennych. Odczuło natomiast wysoką inflację, a także pobór rybniczan do pruskiej armii. Produkcja w Rybnickiej Hucie została sprowadzona na tor sektora wojskowego. Hutę opuszczały gotowe wyroby takie jak; gąsienice do tankietek. Przyśpieszyły również prace związane z elektryfikacją zakładu. W 1916 roku napęd parowy przeszedł do historii , Rybnicka Huta została w pełni wyposażona w prąd elektryczny. Liczba zatrudnionych pracowników wyniosła około 200.

Rybnicka Huta / Rymag w Polsce - okres międzywojenny

Na wskutek decyzji wielkich mocarstw, które wygrały pierwszą wojnę światową. Rybnik po okresie powstań śląskich i plebiscycie przypadł Polsce. Na mocy traktatu wersalskiego nowa granica między republiką Weimarską , a II RP przebiegała w obszarze Stodół ( później Hochlinden) i Chwalęcic ( dawniej Chwallentzitz ). Huta Rybnicka rozpoczyna nowy okres w swojej historii. Zmienia się nazwa na Rymag ( Rybnicka Fabryka Maszyn ) i zakład część swojej produkcji eksportuje do Niemiec. W Rymagu powstają urządzenia transportowe dla kopalń i kamieniołomów, części do cukrowni oraz fabryk cementu.

ile wynosiły zarobki robotników w Rymagu ?

Przeciętna płaca minimalna w rybnickim Rymagu na przestrzeni lat wahała się od 125 zł do 270 zł. Robotnikom przysługiwał również z początku deputat węglowy, w późniejszym czasie zniesiony za cenę wyższego wynagrodzenia. Warto również przypomnieć , że zakładowe kamienice - mieszkania wymagały ocieplania przez piec na węgiel. Deputat węglowy był bardzo przydatny dla pracujących mas.

Co produkowano w Rybnickiej Fabryce Maszyn w latach międzywojennych ?

Oprócz zespołów dla sektora górniczego, w fabryce produkowano również części do polskich okrętów wojennych " Burza " i  " Wicher " Zakład w późniejszym czasie zmagał się ze światowymi kryzysami, ale zamówienia rosły i pracę w fabryce rybniczanie mogli znaleźć

Rybnicka Fabryka Maszyn w okresie II wojny światowej ( w granicach III Rzeszy ).

Rybnik 1 września 1939 został zdobyty przez Wehrmacht i w niedługim czasie przyłączony do 3 Rzeszy. Prace w rybnickiej hucie na chwilę zostały wstrzymane. Poważne zmiany nastąpiły na szczeblu administracyjnym. Fabryka została obsadzona Niemcami, a produkcja została skierowana na tor wojskowy i potrzeby III Rzeszy. 

Produkcja na potrzeby III Rzeszy

W zakładzie rozpoczęła pod okiem niemieckiego dozoru produkcja żeliwa do pocisków, hangarów, a także produkcja różnych komponentów dla sektora cywilnego

Niemieckie inwestycje w Rybnickiej Fabryce Maszyn

Niemiecka administracja wybudowała nową nieruchomość na terenie fabryki, była to nowa ogrzewana hala przeznaczona dla konstrukcji stalowych. Czas budowy wyniósł ponad dwa miesiące. Architektura hali wykonana była w stylu funkcjonalnym, trendem akceptowanym przez władze w Berlinie.

Pracownicy fabryki w obliczu podpisania Volslisty

Źródło : Rybnicka Fabryka Maszyn 1889 - 1992, Zygmunt Binczak, Józef Hebliński

Materiały na temat Ryfamy :

Nowiny, 1968, nr 11 (547)

Link: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/559324/edition/525363/content

Manifestacja delegatów załogi Rybnickiej Fabryki Maszyn

" Apel śląsko-dąbrowskich górników, hutników i metalowców, którzy zainicjowali Czyn na cześć V Zjazdu Partii, znalazł żywy oddźwięk w zakładach produkcyjnych Rybnickiego Okręgu Węglowego oraz Raciborszczyzny. Wspólne wystąpienie załóg ZUT „Zgoda” , kopalni „Zabrze” i huty „Dzierżyński” wyraziło zgodne dążenie ludzi pracy, dla których ważne wydarzenia w życiu partii i całego narodu łączą się z własną wydajną pracą dla dobra wspólnego — ludowej Ojczyzny i całej gospodarki narodowej.

Już w ub. wtorek na apel inicjatorów Czynu Zjazdowego odpowiedziały pierwsze rybnickie, wodzisławskie i raciborskie zakłady. W wielu innych zakładach odbywają

się także zebrania zespołów roboczych, na Konferencjach Samorządów Robotniczych

oraz naradach wydziałowych i oddziałowych, dyskutowane są własne możliwości.

Nie chodzi tym razem o ilość podejmowanych zobowiązań. Dla narodowej gospodarki najważniejsze są wysiłki zmierzające do wydatnego podnoszenia jakości

produkcji, zwiększania produkcji eksportowej, skracania terminów nowych

inwestycji, a także lepszego zaspokajania rynku i potrzeb społeczeństwa. "

Linki :

• Rybnik miasto